اسید اولئیک

اسید اولئیک چیست؟

اسید اولئیک (Oleic acid) ترکیبی است که در حوزه‌های مختلفی مانند بهداشتی، آرایشی، خوراکی، دارویی و همچنین در صنایع گوناگون کاربرد دارد. این اسید چرب در بسیاری از مواد غذایی مانند انواع روغن‌ها، مغزها، کره، تخم‌مرغ، آجیل، پنیر، گوشت و دانه‌های روغنی حضور چشمگیری دارد. در حال حاضر، کاربرد آن در تولید روغن‌های گیاهی و خوراکی مانند روغن زیتون، کلزا و روغن هسته انگور به طور گسترده‌تری رایج شده است.

oleic-acid ماده‌ای زردرنگ و بدون بو است که در دسته اسیدهای چرب طبیعی جای می‌گیرد و به عنوان یک اسید چرب امگا ۹ شناخته می‌شود. با توجه به وجود مواد مغذی و چربی‌های سالم در این اسید، بسیاری از پژوهشگران توصیه می‌کنند که در آشپزی و مصرف خوراکی بیشتر از آن استفاده شود.

کاربردهای اسید اولئیک

اسید اولئیک به‌طور گسترده در صنایع بهداشتی و آرایشی به‌کار می‌رود و در تولید محصولاتی مانند صابون‌ها و لوسیون‌های نرم‌کننده پوست نقش دارد. همچنین این اسید در تهیه مواد خوراکی نظیر سس‌ها، ادویه‌ها، لیموناد، بستنی و انواع محصولات پخته‌شده به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود.

oleic-acid با کاهش سطح کلسترول خون و جلوگیری از افزایش مجدد آن، به سلامت قلب کمک می‌کند. در صنایع مختلف، به‌ویژه در تولید شیشه‌های رنگی، نقش مهمی دارد. همچنین، این اسید یکی از ترکیبات کلیدی در تولید برخی داروها است و به دلیل محتوای چربی سالم، می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل به کار رود. از دیگر خواص این ماده، تنظیم قند خون و کمک به کاهش وزن در برنامه‌های غذایی است.

oleic-acid به عنوان یک ماده ضدسرطان، با سلول‌های سرطانی از جمله سرطان سینه مبارزه می‌کند و جریان خون را در سیستم قلبی‌عروقی بهبود می‌بخشد. این اسید به تقویت رشد مو، جلوگیری از ریزش مو و درمان مشکلات پوستی مانند اگزما و رزاسه کمک می‌کند. همچنین با حفظ رطوبت پوست، از بروز پیری زودرس جلوگیری می‌کند و در تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهابات داخلی موثر است.

این ماده در تولید محصولات شوینده به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کنندگی کاربرد دارد. همچنین در صنایع مراقبت از پوست به‌خاطر توانایی آن در جلوگیری از فساد و افزایش طول عمر محصولات به کار می‌رود و اهمیت زیادی دارد.

تولید اسید اولئیک

اسید اولئیک به‌وسیله بیوسنتز تولید می‌شود. در این فرآیند، آنزیم stearoyl-CoA 9-desaturase بر روی stearoyl-CoA اثر می‌گذارد و oleic-acid را از طریق هیدروژناسیون اسید استئاریک به‌صورت یک مونو اکسید به دست می‌آورد.

این اسید، با واکنش اسید کربوکسیلیک و الکل، قابلیت انحلال در محلول‌های آبی را دارد و به این ترتیب می‌توان صابون‌های الولات تولید کرد که ید را به پیوند دوگانه می‌افزایند. با اکسیداسیون تدریجی در مجاورت هوا و اتصال به پیوند دوگانه، محصول حاصل را می‌توان برای فشرده‌سازی مواد غذایی یا خشک شدن در پوشش‌ها استفاده کرد. همچنین، کاهش گروه کربوکسیلیک این اسید منجر به تولید الکل می‌شود.

فرآیند تولید oleic-acid بسته به منبع آن متفاوت است که به‌طور خلاصه به شرح زیر است:

تولید از منابع گیاهی:
همان‌طور که ذکر شد، اسید اولئیک را از محصولات گیاهی از طریق فرآیند صابونی‌شدن استخراج می‌کنند. پس از انجام مراحل لازم، دمای واکنش به کمک بخار به حدود ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. سپس محلول قلیایی اضافه شده و عملیات هیدرولیز انجام می‌شود. در نهایت، اسید اولئیک از طریق تقطیر و سرد کردن جدا می‌گردد.

تولید از منابع حیوانی:
این روش هزینه‌بر است و معمولاً تولیدکنندگان از آن اجتناب می‌کنند. بنابراین، برای دریافت اسید اولئیک از منابع حیوانی، مصرف گوشت و محصولات لبنی پیشنهاد می‌شود.

تولید به روش آزمایشگاهی:
آسان‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش تولید اسید اولئیک، در آزمایشگاه انجام می‌شود. در یکی از روش‌های آزمایشگاهی، آلکیل بنزن با استفاده از سولفونیک اسید به‌عنوان کاتالیزور به یک مخلوط از اسیدهای چرب تبدیل می‌شود. با پالایش این مخلوط، اسید اولئیک به دست می‌آید.